Osmanlı Sadrazamı Küçük Said Paşa'nın Yenilikçi Fikirleri
Osmanlı döneminin üzerinde fazla tartışma yapılan sadrazamlarından Küçük Said Paşa’nın ıslahatçılık faaliyeti, aslında Tanzimat hareketi yolunda gelişen bir yapıdaydı. Gerçekleşttirdiği ıslahatlardan çoğu önceden başkaları tarafından da planlanmış ıslahatlardır. O, ise daha sistemli ve düzenli bir şekilde bunu yürürlüğe koymuştur.
Said Paşa üzerinde araştırma yapan kişilerin çoğu onun en büyük rakibinin Kamil Paşa olduğunu söylemişler ve Said Paşa’nın liberal siyasete karşı olduğunu belirtmişlerdir. Nitekim Said Paşa, Meşrutiyet’e de muhalif olmakla birlikte İttihatçılarında desteğini kazanabilmiş bir devlet adamıdır. Kısmen Türklük'e ihtiva eden bir İslamcılık siyasetini benimsemiş olan Said Paşa, program olarak Sultan Abdülhamit gibi Panislamizm’i seçmiştir. Bununla birlikte
Said Paşa Osmanlı Devleti’nin yenileşme zamanlarında devleti düştüğü durumdan kurtarmak için öne sürülen fikirlerden Osmanlıcılığı hiçbir zaman benimsememiş, Panislamizm siyasetinde de Osmanlı sınırları dışında yaşayan Müslümanlarla değil sınırlar içindeki Müslümanlarla birleşmeyi savunmuştur.
Sonuç olarak ;
Osmanlı Devleti’nin çözülme devrinde yedisi Sultan Abdülhamit devri ve ikisi Genç Türkler dönemi olmak üzere toplam dokuz defa sadrazamlık makamına oturan Küçük Said Paşa, özellikle yapmış olduğu reformlarla dikkati çekmiştir. Siyasi olarak çok önemli bir başarıya imza atmamış olan Said Paşa, başta eğitim olmak üzere toplumu ilgilendiren çeşitli alanlarda yapmış olduğu yenilik hareketleri ile adından söz ettirmiştir. Son sadrazamlıkları ilk sadrazamlıklarına göre daha kısa süren Said Paşa, bu dönemlerde özellikle Sultan Abdülhamit ile anlaşmazlığa düşmüş ve Sultan’ın hal’edilmesine yardımcı olmuştur. Bu olay onun tarihçiler tarafından daha çok değerlendirilmesine de sebebiyet vermiştir.
Nezaketli ve kibar bir insan olarak tarihçiler tarafından takdir edilen Said Paşa, yine aynı yazarlar tarafından vefasız olması ve köyü giyinmesi nedeniyle eleştirilmiştir. Kendinden sonraki nesillere “Hatırat”ını bırakarak o devirlerin aydınlatılmasına da yardımcı olan Said Paşa, bütn çabalarına rağmen devletin kötüye gidişini durduramamıştır.
Tarihçi Talha GÖNÜLALAN tarafından hazırlanmış bir çalışmadır.
