Konu Tarihi: 18.03.2014- 19:14

---

Alparslan'ın büyük mirasına sahip olan Melik-Şah zamanında (1072-1092) Selçuklu imparatorluğu en geniş ve en kudretli seviyeye erişmiş; İslam dünyası da en mesud devirlerinden birini yaşamıştır. Alparslan'ın ölümü üzerine Nizam ül-mülk'ün yüksek idaresiyletahta çıkarılan Melikşah ,genç olduğu ve amcası Kirman meliki Kavurd bey namzed olarak beklediği için cülusu takiben askerlerin maaşları arttırılmış ve emirlere çokça mal dağıtılmıştır.Bununla beraber yinede ordu da Kavurd Bey taraftarları çokdu ve onu tahta çıkması için yüreklendiriyorlardı. Bu nedenle Nizam ül-mülk önlem alarak anadolunun fethi ile uğraşan Arslan beyi merkeze çağırdı.Böylece Kavurt Arslan beye doğru hareket ederken Melikşah'da ordusuyla ona karşı yürüdü. Hamedan dolaylarında gerçekleşen şavaş Melikşah'ın zaferiyle sonuçlandı.Kavurt bey oğulları ile esir edildi.Bununla berber askerlerin maaşlarının artırılması ve ordu da askerin "Yaşasın Kavurd bey" nidalarını atması tehlikenin büyüklüğünü gösterir.Bu sebebler çadırda esir tutulan Kavurd beyin yay kirişi ile boğulması sonucunu doğurmuştur.Kavurd taraftarlığı onun yeteneklerinin yanında Melikşah'ın 20 yaşında olmasınında sonucudur.

Melikşah bu zaferdeki büyük payı nedeniyle Nizam ül-mülk'ü yeniden vezirlik makamına getirdive ona üstün selahiyet unvaları verdi.Ona Atabey, İlig ,Ata Hoca, Büyük Hoca unvanlarını verdi.Halife de manevi otorite olarak Melikşahın saltanatını onaylayan ahid-name ve sancağı, Bağdat Şahnesi Sad üd-Devle Gevher Ayin ile birlikte gönderdi.

Alparslan'ın ölümü ve Melikşah'ın Kavurd ile mücadelesi Karahanlıların ve Gaznelilerin Selçuklu sınırlarına saldırmasına imkanverdi.Semerkand Hanı Şems ül-mülk,iki devlet arasında anlaşmazlık konusu olan Tirmiz'i ve Belh bölgesini işgal etti. Sultanın kardeşi Ayaz'ın 10.000 kişilik süvari ile Tirmiz'i kurtarma girişimi başarısızlığa uğradıktan sonra kendisi ile askerlerinin çoğu da Ceyhun nehrinde boğuldu.Aynı tarihte Gaznelilerde Toharistan'ı işgal edip bubölgenin meliki olan Melikşah'ın amcası Osman'ıesir aldılar.Bu sebeble Melikşah saltanatını güvenceye aldıktan sonra ilk seferini bu bölgeye yaptı. Sultanın hareketini öğrenen Gazne hükümdarı korkusundan osman'ı serbert bıraktığı gibi göz kamaştırıcı hediyeler göndererek barış talebinde bulundu,ve teklifleri kabul edildi.Melikşah amcası ile buluştuğunda onahürmet gösterdi ve kendisini Valvalic (Kunduz)a melik tayin ederken, feodal geleneğe göre ona siyah çetr taşıması ve kapısında növbet çalması haklarını da bahşediyordu. Bu sırada kardeşlerinden Böribars'ı Herat'a,Töküş'ü Belh'e ve Toganşah'ı da Hamedan'a melik yaptı.

Melikşah Belh'de bu idari işlerle uğraşırken Karahanlı elçi de gelip barış talebinde bulundu; fakat Tirmiz'i teslim etmek niyetinde değillerdi.Bu sebeble Melikşah bu kale üzerine hücum edip Han'ın kardeşi Yağan Tekin'i esir aldı.Bununla beraber kendisine çok itibarlı muamele yaptı.Selçuklu ordusunun öncüleri Semerkand'a yaklaşınca Han'ın isteği üzerine 1074 tarihinde bir muahede imzalandıktan sonra Selçuk sultanı Rey'e döndü. Kaynakların kifayetsizliğine ve müphem ifadelere rağmen, Alparslan'ın ölümü üzerine önce Ayaz, sonrada Tökiş'in saltanatı ele geçirmek amacıyla ayaklandığı ,birincisinin ölümü ikincisininde "ahid ve vesikaların tekidi" ile meselenin kapatılmış bulunduğu anlaşılıyor.


kaynak:selçuklu tarihi-ibrahim kafesoğlu
            türklerin tarihi-jean paul roux