Kök hücre; İşlevsel olarak farklılaşmamış insan vücudunda bulunan bütün dokuları ve organları oluşturan ve her türlü vücut hücresine dönüşebilen ana hücrelerdirkök hücre
Henüz farklılaşmamış olan bu hücreler sınırsız bölünebilme ve kendini yenileme, organ ve dokulara dönüşebilme yeteneğine sahiptirler. Nerede bir zedelenme veya onarım ihtiyacı varsa, oraya giderek gereken hücre tipine dönüşür ve hasarı onarırlar. kalp krizi geçirende kalbe, karaciğer harabiyeti olanda karaciğere, kemiği kırılanda kırık hattına giderek gerekli tamiratı yaparlar. Hangi tip hücre ve dokuya ihtiyaç varsa ona dönüşürler. Vücutta en fazla olduğu zaman anne karnındaki bebeklik çağıdır. Daha sonra alınan yaşlarla beraber sayısı azalır. Nitekim, yaşlanmayla beraber doku, organ iyileşmelerinin daha yavaş ve güç olduğu da bilinen bir gerçektir.
Kaç tür kök hücre vardır?
Genel olarak 3 tür kök hücre vardır. Bunlar:
1- Totipoent kök hücreler
2- Multipotent kök hücreler
3- Pluripotent kök hücreler
Kök hücreler nasıl elde edilir?
Kök hücreler değişik tiplerde olmak üzere embryodan, fetustan ve erişkinlerden elde edilirler.
Diferansiasyon nedir?
Kök hücreler kendini yenileme ve spesifik hücrelere dönüşebilme yeteneğine sahip hücrelerdir. Diğer organ hücreleri örn; karaciğer hücresi, kalp hücresi belli bir fonksiyon görmesine rağmen kök hücreler ayrışmamışlardır ve spesifik bir hücreye dönüşmesi için bir uyarı gelmediği takdirde ayrışmamış olarak kalırlar. Ayrışmamış hücrelerin bölünerek, kas hücresi veya sinir hücresi gibi belli bir fonksiyon gören hücreye dönüşmesine diferansiasyon denir.
Kaç tür kök hücresi vardır?
İnsan oluşumundaki ilk hücreler oluşmakta olan çocuktaki kök hücrelerdir. Yumurta döllendikten sonraki ilk günlerde oluşurlar. Bu tip kök hücrelerin kullanımı, oluşmakta olan çocuğu korumak için, Almanya’da kesin olarak yasaklanmıştır.
Yetişkin vücutta az da olsa kök hücresi bulunur. Bunlar kanda ve kemik iliğinde bulunan yetişkin, kan üreten kök hücrelerdir.
Hamileliğin son üç aylık döneminde kök hücreleri bebeğin karaciğerinden ve dalağından kan dolaşım sistemi üzerinden kemik iliğine geçer. Doğum esnasında da göbek kordonunda ve bebeğin eşinde çok miktarda kök hücreleri bulunur. Bu kök hücreleri yetişkin kök hücrelerinde artık bulunmayan çok sayıda özelliğe sahiptir. Bebeğin göbek kordonu kesildikten sonra kök hücreleri bebeğin eşine bağlı kalan kısımdan risksizce alınabilir. Bebeğin hiçbirşeyi eksilmez, aksine çok kıymetli kök hücreleri onun için saklanmış olur.
Kök hücrelerin ortak özellikleri nelerdir?
1- Kendiliklerinden uygun bir büyüme ortamına yerleşebilirler.
2- Çoğalma yetenekleri vardır.
3- Başka tür hücrelere farklılaşıp bu türün devamı niteliğinde türler üretebilirler.
4- Kendilerini yenileyebilir veya kendi hücre topluluklarının devamlılığını sağlayabilirler.
5- Vücudun bir yerindeki zedelenmeyi takiben bu dokuyu onarabilme ve onu işlevsel hale getirebilme potansiyeline sahiptirler.
Kök hücreler nerelerde kullanılır?
1- Organ yapımı: Bioteknolojiyle kordon bağındaki kök hücrelerinden vücut dokusu oluşturmakta ümit verici gelişmeler yaşanmaktadır. Hedef, zarar görmüş dokuları, hücre biyolojisi teknikleri kullanarak, kordon kanında bulunan kök hücrelerle tamir etmektir. VİTA 34 ve Leipzig Üniversitesi 2003 yılı sonunda, kordon kanı kök hücrelerinin beyin infaktüsünü gözle görülür şekilde iyileştirdiğini gösteren araştırma sonuçlarını yayınladılar. Şu anda zarar görmüş kalp, karaciğer, safrakesesi, sinir, kas ve damar dokularının tamirine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu araştırmaların ilerideki tedavilerde çok çeşitli kullanım imkanları sunması beklenmektedir. Bunun yanında Morbus Crohn (kronik bağırsak enfeksiyonu) ve Rheumatoide Arthritis (eklem hastalığı) gibi hastalıkların tedavisinde hastanın kendi kök hücrelerinin kullanılmasıyla ilk ümit verici tecrübeler elde edilmiştir.
2- Kanser tedavisi: Yüksek dozajlı kemoterapide kanser hücrelerinin yanısıra kemik iliğindeki kök hücreler de imha edilmektedir. Vücut böylelikle yeni kan hücresi ve bağışıklık sistemi hücresi oluşturma özelliğini kaybetmektedir. Vücuda yeni kök hücresi nakletmek gerekmektedir. Şimdiye kadar bu tür nakillerin çoğunda kök hücreler, kemik iliğinden kazanılmaktaydı. Bu tedavi yönetiminde de kordon kanı her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Günümüzde dahi Çin ve Japonya’da kemik iliğindeki kök hücrelerin yerine daha çok kordon kanındaki kök hücrelerini kullanma eğilimi vardır.
Kök hücre nakli ile hangi hastalıklar tedavi edilmektedir?
1- Lenfomalar (Lenf Bezi kanseri)
2- Lösemiler
3- Multipl myeloma
4- Solid tümörler
5- Anemiler
6- İmmün yetersizlikler
7- Kalıtsal metabolik bozukluklar
Kök hücreler canlı organizmalardan kaç şekilde elde edilmektedir?
1- Embriyonik kök hücre
2- Fetal kök hücreler
3- Embriyonik Korsinoma Hücreleri
4- Yetişkin kök hücreler
Kök hücrelerin kullanım alanları nelerdir?
1- Organ nakilleri
2- Sinir sisteminin yeniden oluşturulması
3- Şeker hastalığının tedavisi
4- İşitme kayıpları
5- Kan kök hücresi
6- Hasarlı kalbin tamiri
7- Otoimnün hastalıkların tedavisi